Konkurs kuratoryjny z języka polskiego 2019/2020

ZAŁĄCZNIK NR 1

Zakres wiedzy i umiejętności oraz wykaz literatury
Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Języka Polskiego
 dla uczniów szkół podstawowych województwa śląskiego
w roku szkolnym 2019/2020

 I.  Obszary umiejętności podlegające ocenie na wszystkich stopniach Konkursu.

1.     Czytanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury.

2.     Analiza i interpretacja utworów literackich oraz innych tekstów kultury z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.

3.     Wykorzystywanie podstawowej wiedzy o języku, znajomość pojęć oraz terminów służących opisywaniu języka i komunikowania się ludzi.

4.     Tworzenie wypowiedzi pisemnej na określony temat.

5.     Umiejętność samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania.

6.     Wykorzystywanie elementów retoryki do tworzenia wypowiedzi pisemnych.

Do każdego etapu konkursu obowiązują wiadomości i umiejętności wynikające z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych (II etap edukacyjny w zakresie języka polskiego) – Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej… (Dz.U. 2017 poz. 356 ze zm.) oraz wiadomości i umiejętności wykraczające poza podstawę programową ujęte
w poniższym wykazie treści, w szczególności:

Stopień szkolny

II. Treści kształcenia.

Uczeń

1)     określa:

a)             tematykę oraz problematykę utworu;

b)             nadawcę i odbiorcę (adresata) wypowiedzi.

2)     rozpoznaje cechy:

a)             epiki oraz liryki;

b)             dialogu, opowiadania, opisu;

c)             mitu, powieści sensacyjnej i kryminalnej, opowiadania, dziennika, pamiętnika;

3)     zna pojecie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe (komunikat, nadawca, odbiorca, kod, kontekst, kontakt).

4)     analizuje i interpretuje teksty literackie oraz inne teksty kultury, w tym ikoniczne (np.: obraz, plakat, rzeźba, grafika).

5)     identyfikuje tekst jako komunikat; rozróżnia typy tekstów: informacyjny, publicystyczny, ikoniczny, reklamowy.

6)     wyróżnia elementy świata przedstawionego w utworze, w tym: zdarzenia, sytuacje, wątki (główne, poboczne), postacie (pierwszoplanowe, drugoplanowe, epizodyczne), określa czas i miejsce przedstawionych zdarzeń, wskazuje zależności między zdarzeniami.

                                                                                                            

7)     odróżnia informacje o faktach od opinii.

8)      porównuje utwory literackie lub ich fragmenty pod względem treści i formy.

9)      wyodrębnia obrazy poetyckie w utworach lirycznych.

10)  charakteryzuje osobę mówiącą w wierszu (podmiot liryczny), narratora, bohaterów.

11)  rozpoznaje metaforę, ożywienie, uosobienie, porównanie, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, powtórzenie, anaforę, pytanie retoryczne oraz określa ich funkcje.

12)  rozpoznaje fikcję literacką; rozróżnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach.

13) określa funkcje elementów konstrukcyjnych utworu literackiego, w tym: tytułu, podtytułu, motta, puenty.

14) wskazuje w utworach literackich elementy budowy akcji: ekspozycję, zawiązanie akcji, rozwój akcji, punkt kulminacyjny, rozwiązanie akcji.

15) wskazuje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym: wers, rym, strofę, refren.

16) rozróżnia wiersz biały od rymowanego.

17) rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje je we własnych wypowiedziach.

18) rozpoznaje w tekście literackim symbol, alegorię i określa ich funkcje.

19) zna i stosuje związki frazeologiczne związane z wybranymi mitami.

20) rozumie, na czym polega etykieta językowa i stosuje jej zasady.

21) wykorzystuje wiedzę o języku :

a)     rozpoznaje wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące;

b)     rozpoznaje zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, zdania złożone, równoważniki zdania, zdania bezpodmiotowe;

c)     buduje wskazane w punktach 21a) oraz 21b) wypowiedzenia i je  przekształca;

d)     wskazuje i tworzy różne typy podmiotu i orzeczenia, przydawki, dopełnienia i okolicznika;

e)     rozróżnia odmienne i nieodmienne części mowy;

f)      rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu, strony i rodzaju gramatycznego odmiennych części mowy i określa ich funkcje w wypowiedzi;

g)     stopniuje przymiotniki i przysłówki;

h)     oddziela temat fleksyjny od końcówki;

i)      wskazuje oboczności oraz tematy oboczne w odmianie rzeczownika;

j)      stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych;

k)     odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, rozpoznaje nieosobowe formy czasownika (zakończone na -no, -to, bezokoliczniki, konstrukcje z „się”);

l)      rozumie znaczenie oraz funkcje czasowników osobowych i nieosobowych;

      ł)    rozpoznaje imiesłowy przymiotnikowe czynne i bierne, tworzy je oraz określa ich funkcje w tekście;

m)   poprawnie używa czasowników w trybach: orzekającym, przypuszczającym oraz rozkazującym;

n)     stosuje konstrukcję stron czynnej oraz biernej czasownika, przekształca czasowniki
ze strony czynnej na bierną i odwrotnie odpowiednio do celu oraz intencji wypowiedzi;

o)     wskazuje w wyrazie głoski, litery i sylaby;

p)     rozpoznaje rodzinę wyrazów, tworzy wyrazy pochodne;

q)     rozpoznaje rodzaje skrótowców i skrótów wyrazowych oraz stosuje je w praktyce.

22)  tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych:

a)                 opowiadanie;

b)                 opis;

c)                 list prywatny i oficjalny;

d)                 ogłoszenie;

e)                 podziękowania;

f)                  gratulacje;

g)                 zaproszenie,

h)                 przemówienie;

i)                  sprawozdanie;

j)                  pamiętnik, dziennik;

k)                 charakterystyka postaci;

l)                  notatka w różnej formie (np. notatka encyklopedyczna, plan).

23) formułuje tezę, dobiera argumenty, układa kontrargumenty, uzasadnia swoje stanowisko.

24) sporządza odtwórcze i twórcze plany ramowy oraz szczegółowy.

25) zna  zasady budowania akapitów i stosuje je, tworząc wypowiedź pisemną.

26) stosuje środki językowe wzbogacające styl wypowiedzi, rozpoznaje je i nazywa, np.: porównania, funkcjonalne powtórzenia, wyolbrzymienia.

27) zna i stosuje reguły ortografii oraz interpunkcji.

28) korzysta ze słowników: ortograficznego, języka polskiego, wyrazów obcych, synonimów, frazeologicznego, encyklopedii oraz wyszukuje informacje w Internecie.

III. Literatura i inne teksty kultury.

1.     Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny i inne dostępne źródła.

2.     A. Christie, Dwanaście prac Herkulesa, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2009.

ISBN 978-83-245-8871-8

3.     W. Markowska, Mity Greków i Rzymian, Iskry-Warszawa, Warszawa 1968.
Herakles, s. 130 –164, Herkules, s. 334–335. ISBN 83-207-1359-5

Uwaga! Miejsce i rok wydania podanych wyżej pozycji literackich mogą być inne.

Stopień rejonowy

II. Treści kształcenia.

Obowiązują treści z etapu szkolnego.

Ponadto uczeń:

1)     rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz określa ich funkcje w utworze.

2)     rozpoznaje rodzaje literackie, określa ich cechy, przypisuje utwór do rodzaju literackiego.

3)     określa cechy powieści obyczajowej, współczesnej, młodzieżowej;

4)     rozpoznaje w tekście literackim anaforę, apostrofę, peryfrazę, hiperbolę i objaśnia celowość ich zastosowania.

5)     rozróżnia współczesne formy komunikatów: e-mail, sms, blog, post internetowy
i odpowiednio się nimi posługuje, zachowując zasady etykiety językowej.

6)     rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy.

7)     dostrzega zróżnicowanie słownictwa, rozpoznaje neologizmy, eufemizmy, wulgaryzmy, rozumie ich funkcje w utworach literackich.

8)     wskazuje i rozróżnia środki perswazji oraz manipulacji, rozumie ich funkcje w reklamie
i w innych tekstach.

9)     rozpoznaje w tekstach ironię i satyrę  oraz określa ich funkcje.

10) rozpoznaje gatunki prasowe: artykuł, wywiad, reportaż, felieton, esej.

11) wskazuje elementy budowy artykułu: tytuł, podtytuł, lead i tworzy je na użytek konkretnego tekstu.

12)  cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub literackiego.

13) formułuje tezę oraz hipotezę, buduje argumenty: rzeczowy, emocjonalny, logiczny; odróżnia przykład od argumentu.

14) wyróżnia rodzaje rymów: męskie, żeńskie, parzyste/sąsiadujące, okalające, krzyżowe.

15) wykorzystuje wiedzę o języku:

a)     rozpoznaje związki wyrazowe w zdaniu, wyróżnia człon nadrzędny i podrzędny oraz określa typy związków;

b)     rozróżnia zdania złożone współrzędnie i podrzędnie oraz je tworzy;

c)     dokonuje analizy słowotwórczej wyrazów – wskazuje podstawę słowotwórczą  i formant, określa funkcje formantów, w tym tworzy zdrobnienia i zgrubienia;

d)     tworzy wyrazy złożone i rozróżnia ich typy;

e)     rozpoznaje oraz stosuje imiesłowy przysłówkowe;

f)      stosuje imiesłowowe równoważniki zdania i określa ich funkcje;

g)     przekształca imiesłowowe równoważniki w zdania podrzędne i odwrotnie;

h)     określa przyczyny rozbieżności między mową a pismem (upodobnienia, uproszczenia, utrata dźwięczności);

i)      zna zasady tworzenia skrótowców i skrótów wyrazowych oraz stosuje je w praktyce.

16) tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych:

a)     streszczenie;

b)     sprawozdanie;

c)     rozprawka;

d)     opis sytuacji;

e)     opis przeżyć;

f)      recenzja.

 III. Literatura i inne teksty kultury.

1.     Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny i inne dostępne źródła.

2.     M. Warda, 5 sekund do IO, Media Rodzina, Poznań 2017.

ISBN 978-83-8008-313-4

3.     P. Beręsewicz, Szeptane, Nasza Księgarnia, Warszawa 2018.

ISBN 978-83-10-13391-5

4.     System wartości – ACE [online]. Dostępny w Internecie: https://www.youtube.com/watch?v=pGa5dNKrA8w

Uwaga! Miejsce i rok wydania podanych wyżej pozycji literackich mogą być inne.

Stopień wojewódzki

II. Treści kształcenia.

Obowiązują treści ustalone na etapy szkolny i rejonowy.

Ponadto uczeń:

1)     w interpretacji tekstu kultury uwzględnia konteksty, np.: biograficzny, historyczny, społeczny.

2)     wyodrębnia elementy dzieła filmowego (scenariusz, reżyseria, gra aktorska).

3)     rozumie, czym jest adaptacja i ekranizacja utworu literackiego.

4)     wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją/ekranizacją.

5)     rozpoznaje filmowe środki wyrazu oraz określa ich funkcje:

a)     słowo;

b)     obraz;

c)     muzyka;

d)     środki techniczne: kadr, ujęcie, scena, sekwencja;

e)     rodzaje planów filmowych.

6)     wykonuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, rozbudowuje i parafrazuje.

7)     wykorzystuje wiedzę o języku:

a)     odróżnia mowę niezależną od zależnej, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie;

b)      przedstawia budowę wypowiedzenia wielokrotnie złożonego na wykresie, określa typy wypowiedzeń składowych oraz buduje wypowiedzenia wielokrotnie złożone według podanego schematu.

III. Literatura i inne teksty kultury.

1.     Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny i inne dostępne źródła.

2.     H. Lee  , Zabić drozda, Polityka Spółdzielnia Pracy, Warszawa 2008.

ISBN 978-83-61174-88-2

3.     K. Ryrych Król, Literatura, Łódź 2015.

ISBN 978-83-7672-405-8

4.     Zabić drozda [Film]. Reż. Robert Mulligan. Dostępny w Internecie:

https://www.cda.pl/video/353425983

Uwaga! Miejsce i rok wydania podanych wyżej pozycji literackich mogą być inne.

  

ZAŁĄCZNIK NR 2

Klauzula Informacyjna

dla uczestników Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego

Zgodnie z art. 13 ust. 1 i ust. 2 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia
27 kwietnia 2016 r. (RODO) administratorem danych osobowych uczestników Wojewódzkich Konkursów Przedmiotowych (WKP), jest Śląski Kurator Oświaty ul. Powstańców 41 a, 40-024 Katowice; e-mail: kancelaria@kuratorium.katowice.pl, skrytka ePUAP: /y77uu54yfi/skrytka. Inspektorem ochrony danych administratora jest pani A. Andruszkiewicz kontakt:
e-mail: iod@kuratorium.katowice.pl, tel. 32-606-30-37

1.   Podane dane osobowe przetwarzane będą w celu przeprowadzenia Wojewódzkich Konkursów Przedmiotowych zgodnie z art. 6 ust 1 pkt. c RODO tj. przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze;

2.   Dane osobowe uczestnika WKP będą przechowywane przez okres niezbędny do realizacji wskazanego powyżej celu przetwarzania, w tym również obowiązku archiwizacyjnego wynikającego z przepisów prawa;

3.   Uczestnik ma prawo dostępu do treści swoich danych oraz prawo do ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu, prawo
do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem;

4.   Uczestnik ma prawo wniesienia skargi do PUODO, gdy uzna, że przetwarzanie danych osobowych narusza przepisy ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych RODO;

5.   Podanie danych osobowych wynika z § 5 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 stycznia 2002 roku w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad (Dz. U. z 2002r nr 13 poz. 125 ze zm.). Konsekwencją niepodania danych osobowych będzie brak możliwości wydania zaświadczenia laureatom/finalistom WKP.

ZAŁĄCZNIK NR 3

............................................ ............................................	................................................................. imię/imiona i nazwisko uczestnika WKP ................................................................ ucznia/uczennicy klasy
imiona i nazwiska rodziców (prawnych opiekunów)	................................................................ pełna nazwa i adres szkoły ............................................................... data i miejsce urodzenia